Op zoek naar échte oplossingen in ons landelijk gebied. Voor mens, natuur en dier.

Nederland staat aan de vooravond van een grote transitie van het landelijk gebied. Die transitie gaat bepalen hoe onder andere de landbouw en de veehouderij er in de komende decennia uit gaan zien. Het is nu belangrijker dan ooit dat de plannen die gemaakt worden doelmatig en écht integraal zijn. Dat betekent dat naast doelen voor natuur, biodiversiteit, waterkwaliteit, bodem en klimaat, ook dierenwelzijn een volwaardig thema moet zijn. En dat het voor boeren mogelijk wordt gemaakt om de transitie te maken.

We moeten zorgen dat er nu geen plannen gemaakt worden die over een paar jaar de prullenbak in kunnen. En dat er desinvesteringen gedaan worden in single issue maatregelen, die bijvoorbeeld niet dierwaardig blijken te zijn. Daarom denken wij graag mee en reiken we integrale oplossingsrichtingen voor de gebiedsplannen aan.

Een dierwaardige veehouderij is een veehouderij waarin de dieren ‘a life worth living’ hebben. Dit gaat verder dan het ontbreken van leed zoals ziekte of pijn - in een dierwaardige veehouderij hebben dieren juist ook veel positieve ervaringen. De Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) heeft zes leidende principes voor een dierwaardige veehouderij geformuleerd. Ten eerste moeten de intrinsieke waarde en integriteit van het dier gerespecteerd worden - zo zouden lichamelijke ingrepen zoals staarten couperen niet meer nodig moeten zijn. Verder houdt een dierwaardige veehouderij in dat de dieren goede voeding krijgen, in een fijne omgeving leven en dat ze gezond zijn. Er moeten ook voldoende mogelijkheden zijn om natuurlijk gedrag te kunnen uiten. Deze punten zorgen samen voor een positieve, emotionele toestand voor het dier. Om tot deze staat te komen, moet het dier kunnen reageren op omstandigheden in zijn omgeving en keuzevrijheid hebben.

Kijk ook bij integraal duurzame stallen naar de belangrijkste behoeftes per diercategorie waaraan voldaan moet worden voor een dierwaardig bestaan.

Natuurinclusieve landbouw is een vorm van duurzame landbouw en onderdeel van een veerkrachtig eco- en voedselsysteem. Deze maakt optimaal gebruik van de natuurlijke omgeving en integreert die in de bedrijfsvoering. Daarnaast draagt natuurinclusieve landbouw actief bij aan de kwaliteit van diezelfde natuurlijke omgeving. Natuurinclusieve landbouw produceert voedsel binnen de grenzen van natuur, milieu en leefomgeving, met een positief effect op de biodiversiteit.

Deze vorm van landbouw maakt meer gebruik van ecosysteemdiensten, zoals natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving, en is daardoor robuuster en duurzamer. De natuur krijgt meer zorg van boeren en is daardoor diverser en duurzamer. De productiviteit kan bij natuurinclusieve landbouw gelijk of lager zijn dan in de huidige systemen, maar op de lange termijn zorgt het er juist voor dat de productie is gewaarborgd. Het productiesysteem is veerkrachtig en kan goed omgaan met verstoringen zoals droogte of zware regenval.

Bronnen:
https://edepot.wur.nl/419124
https://edepot.wur.nl/401503

Jazeker, er zijn zogeheten win-winoplossingen die positief zijn voor dierenwelzijn en het milieu. Bijvoorbeeld het houden van koeien in stallen met een zandbodem, zodat de mest en urine gescheiden kunnen worden. Urine draineert door het zand, terwijl de vaste mest uit het zand gefilterd kan worden. Zo kunnen de urine en vaste mest apart gebruikt worden op het land (in plaats van kunstmest) om selectiever te bemesten en de bodemkwaliteit te verbeteren. En zo zijn er nog veel meer win-winoplossingen.

Er zijn ook situaties waarin dierenwelzijn en milieu met elkaar kunnen botsen. Denk bijvoorbeeld aan de toename in fijnstofemissies bij de overgang van kooi- naar scharrelsystemen voor leghennen. Of ammoniakemissies die kunnen toenemen als dieren toegang tot een uitloop krijgen. In plaats van een keuze tussen dierenwelzijn óf milieu, vragen dit soort kwesties juist om een integrale oplossing. Zo moeten de ecologische grenzen van een gebied, bepalen hoeveel ruimte er in dat gebied is voor veehouderij. Deze moet dierwaardig zijn, en als dat betekent dat de uitstoot per dier iets hoger ligt, kunnen er in het gebied minder dieren worden gehouden. Daarnaast kunnen ook diervriendelijke maatregelen worden genomen om de emissies uit de veehouderij te reduceren. Zie hiervoor bijvoorbeeld de informatie voor de verschillende sectoren onder ‘Oplossingen’.

In een extensiever systeem met gezondere dieren heeft de boer een lagere kostprijs en meer werkplezier. Er hoeft geen of minder krachtvoer en kunstmest ingekocht te worden, geen of minder mest afgezet te worden, en de diergezondheidskosten nemen af. Er hoeft niet meer op het scherpst van de snede geproduceerd te worden, wat de werkdruk kan verlagen en meer tijd biedt om bijvoorbeeld met de dieren bezig te zijn. Er kunnen wel minder dieren gehouden worden op dezelfde hoeveelheid grond. Om te compenseren moet de boer beloond worden voor de inspanningen voor dierenwelzijn, biodiversiteit, waterkwaliteit, etc. Vergoedingen voor deze diensten kunnen vanuit de markt of overheden komen. Zo kan de overheid via het GLB en andere subsidies een bijdrage leveren, maar ook grond beschikbaar stellen of de vrijgekomen productierechten kopen.

Vaste korte ketens waarin afspraken gemaakt worden zijn waardevol om meerkosten via de markt vergoed te krijgen. Dit zorgt voor een sterke (financiële) positie van iedere ketenschakel, zeker als veehouders hierin meer met collega-veehouders gaan samenwerken. Bovendien is er voor de betrokkenen voor een langere tijd zekerheid. De druk om zoveel mogelijk te produceren voor lage kosten is verdwenen: de nadruk ligt op duurzame productie in plaats van kwantiteit. Zie ook Verdienmodel.